Avrupa Uzay Ajansı, 2 milyar ışıkyılı uzaklıktaki bir yıldızdan gelen gama ışınlarını tespit etti
Avrupa Uzay Ajansı’nın (ESA) İntegral Uzay Teleskobu, Dünya’dan yaklaşık 2 milyar ışıkyılı uzaklıkta patlayan bir yıldızdan gelen gama ışınlarını tespit etti.
ESA’nın açıklamasına göre, Dünya atmosferinin iyonosfer tabakasında etkili olan GRB 221009A adı verilen gama ışını patlaması, ESA’nın Uluslararası Gama Işını Astrofizik Laboratuvarı (Integral) tarafından tespit edildi.
Dünya’ya yakın yörüngelerdeki yüksek güçlü tespit uyduları tarafından kaydedilen patlamanın son derece parlak ve uzun süreli olduğu belirtildi.
“Süpernova” adı verilen devasa yıldız patlamaları veya iki muhteşem ağır nötron yıldızının çarpışması sonucu ortaya çıkan güç emisyonlarına “Gama ışını patlamaları” adı veriliyor.
GRB 221009A şimdiye kadar tespit edilen en parlak ve en güçlü patlamadır
2002 yılında fırlatılan Integral’in, Güneş kaynaklı olanlar da dahil olmak üzere her gün gama patlamaları kaydettiği ancak 9 Ekim 2022’de Orta Avrupa yaz saati ile 15.21’de tespit edilen GRB 221009A’nın diğerlerinden farklı olduğu vurgulandı.
İtalya’daki L’Aquila Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olan araştırmanın baş yazarı Mirko Piersanti, “Bu muhtemelen şimdiye kadar tespit ettiğimiz en parlak gama ışını patlamasıydı” dedi. bir açıklama yaptı.
Çalışmanın yazarlarından biri olan Intergral’in IBIS ekipmanı (gama ışını görüntüleyici) baş araştırmacısı ve Roma’daki Ulusal Astrofizik Enstitüsü üyesi Prof.Dr. Pietro Ubertini ayrıca şunları söyledi: “1960’lardan bu yana gama ışını patlamalarını ölçüyoruz ve bu şimdiye kadar ölçülen en güçlü değer.” söz konusu.
GRB 221009A’nın şu ana kadar ölçülenlerden 10 kat daha güçlü olduğu ve bu büyüklükteki gama patlamalarının Dünya’ya ancak 10 bin yılda bir ulaştığı kaydedildi.
800 saniye süren gama patlamasının, Almanya’daki cihazlar tarafından tespit edildiği üzere Hindistan’daki yıldırım dedektörlerini harekete geçirdiği ve iyonosferde birkaç saat boyunca etkili olduğu belirtildi.
Atmosferin, dünya yüzeyinden 50 ila 950 kilometre yükseklikte, plazma adı verilen elektrik yüklü gazlar içeren üst katmanına iyonosfer, 350 kilometre ve daha yukarısına kadar olan kısmına üst iyonosfer, alt kısmına ise alt iyonosfer adı verilmektedir.
Gama ışını patlamasının etkileri “Cang Hing” uydusu tarafından da tespit edildi.
Araştırmacılar, GRB 221009A’nın iyonosferde yaratabileceği bozulmanın, Çin-İtalyan ortak projesi olan ve güneş patlamalarının dünya üzerindeki etkilerini gözlemleme misyonu bulunan “Cang Hıng” Sismik Elektromanyetik Uydusu (CSES) ile izlenebileceğini düşünüyor. iyonosfer ve iyonosferdeki deprem gibi sismik olayların neden olduğu değişiklikler.
Daha önce kaydedilen gama patlamaları yalnızca Güneş’in etkilenmediği gecelerde alt iyonosferde elektromanyetik değişikliklere neden olurken ve üst iyonosferde hiçbir durumda bir değişiklik meydana gelmezken, bilim insanları ilk kez CSES ile güçlü ve ağır bir iyonosferik şoku tespit etti. GRB 221009A’nın etkisinin neden olduğu üst iyonosfer. yaptı.
Öte yandan ESA’da güneş fiziği uzmanı olarak çalışan Laura Hayes, 2020 yılında yayınlanan araştırmasında GRB 221009A’nın iyonosferin alt kısımlarını da etkilediğini, böyle bir etkinin ancak çok büyük güneş patlamaları ile ortaya çıkabileceğini ifade etti.
Hayes, GRB 221009A’nın etkisi altında iyonosferin alt katmanının aslında “aşağıya indiğini” ve bunun, iyonosfer ile yer kabuğu arasındaki düşük frekanslı radyo dalgalarının sıçramasıyla tespit edildiğini kaydetti.
Dünyadaki daha önceki kitlesel yok oluşlar, yaklaşan bir yıldız patlamasından kaynaklanmış olabilir
Araştırmacılar, 2 milyar yıl önce, yaklaşık 2 milyar ışıkyılı uzaklıktaki bir galakside meydana gelen bir patlamanın, Dünya üzerinde bu kadar büyük bir etki yaratmasının, Samanyolu Galaksisi’nde meydana gelebilecek bir süpernovanın çok daha ciddi sonuçlara yol açabileceğini öne sürdüğünü vurguladı. sonuçlar.
En kötü durumda, nispeten yakın bir patlama sadece iyonosferi etkilemekle kalmayacak, aynı zamanda ozon tabakasına da zarar vererek Güneş’ten gelen tehlikeli ultraviyole radyasyonun Dünya yüzeyine ulaşmasına neden olacaktır.
Böyle bir etkinin, geçmişte Dünya’da meydana geldiği bilinen bazı kitlesel yok oluşların olası nedeni olabileceği ancak bunun doğrulanması için çok daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğu vurgulandı.
Araştırma Nature Communications’da yayınlandı.
